ҮШ СОҒЫСТЫ ӨТКЕРГЕН АРДАГЕР

Ұлы Отан соғысы тек Кеңес Одағының ғана емес, бүкіл әлем тарихында маңызды бет бұрылыстарды жасаған кезең болды. Соғыс қаншама өмірлерді қиды, сансыз адамдардың тағдырын өзгертіп, көптеген халықтардың тарихына өшпес із қалдырды. Бүгінде халық арасында екінші дүниежүзілік соғыста ерлік көрсетіп, жауға қарсы тұрған ардагерлеріміздің саны бірен-саран. Бұл көңілге қаяу салады.

Қан майданның ортасында елін, жерін қорғаған талай азамат отбасына оралмай, қара хабар келді. Еліне тірі қайтқандардың бірі дене мүшесінен айырылып та келіп жатты. Мұндай ауыр, қасіретті жылдары фашизмге қарсы күресте ерлік көрсеткен батырларымыз бүгінгі ұрпақ үшін үлгі әрі құрметке лайық тұлғалар. Сондай өз кезінде батыр, өжет болған ардагеріміздің бірегейі ретінде Жақан СЕЙСЕБАЕВТЫ ауыз толтыра мақтауға тұрарлық.
Ардагер 1925 жылы Алматы облысы, Кербұлақ ауданының Сәмен ауылында өмірге келген. Алғабас колхозында 1939 жылы 7 сыныптық мектепті тәмамдаған. Ал 1942 жылдың 20 қазанында 17 жасар бозбала соғысқа алынып, үш ай Москваның жанындағы Молты станциясында соғысқа бейімделіп, 1943 жылдың 1 қаңтарында соғыс алаңына жөнелтілген.
Соғыста жау қолынан елін, жерін қорғап 5-ші армияның «3-ші Беларусь» майданының 13 миноменттық полкіне Катюша Минометші, ротаға «бағыттаушы» болып қойылған. Соғыс уақытында ардагер үш мәрте ауыр жарақат алса да ерлігін тоқтатпапты. Бойындағы қазақ ерлерінің рухы еш уақытта сес-кенбеген. Алғашқы жарақаты 1943 жылдың 12 наурызында оң жақ бетіне снарядтың ұшқыны тиіп, Москвадағы госпитальға жатқызылған. 5 мамырда госпитальдан аман-есен соғысқа қайта жіберілген уақытта бірінші марапаты «За отвагу» медалі берілді. Содан кейін ол Битвск қаласындағы 22-ші жеке құпия Катюша бригадасына бағыттаушы болып, 1943 жылдың 15 қыркүйегінде сол қолына бомбаның ұшқыны тиіп екінші мәрте жарақаттанады. Атаның айтуынша, «Дала госпиталінде емделіп 8 желтоқсанда қайтадан соғысқа оралдым. Ол кезде «За боевые заслуги» медалін кеудеме тақтым. Ал 1944 жылы 5 шілдеде бомбылап жатқанда бомбының сынығы сол аяғымды жаралап, госпитальда 20 қазанға дейін жаттым. Шыққан соң бұрынғы полкіне келіп ары қарай шайқасты жалғастырдық», — деп еске алды.
Майданда Кеннисбергке (қазіргі Калининоград) дейін соғысып, қаланы жау қолынан алғаннан кейін «За взятие Кеннисберга» медалімен және «Орден отечественной войны II степени» атақтарын алған.
Батыр жауынгер Жеңіс таңын Шығыс Пруссияда қарсы алған. «Жеңіске жеткенімізді естіген кезде бір жылап, бір күліп, құшақтасып, жауынгерлер бір-бірімізді құттықтадық. Қуанышты хабарға сенер сенбесімізді білмей біраз әбігерге түстік», — деп сол мезеттегі естелігімен бөлісті ардагер. Алайда ол кісінің қан майдандағы ерлігі аяқталмады. 1945 жылы Жапон соғысына қатысып, қазан айында Корея мен американдардың соғысына қатысқан. 1947 жылдың 16 қыркүйегінде Владивостокта болған. Алланың құдіретімен нағыз азамат 3 соғысты да дін аман басынан өткеріп, 1948 жылдың 17 сәуірінде кіндік қаны тамған ауылына, жақындарына оралады.
Сұрапыл соғыста бастан көп оқиға өтті дейді ардагер ата. Әрине қуанышпен еске алатын жайттар емес екені бізге мәлім. Ол кісі соғыста жүріп жанындағы құрдастарының, жауынгерлердің қайтыс болғанын көзімен көрген. Соғыс алаңындағы қасіреттің қандай болатынын білетін жаужүрек батыр 6 жылдық өмірін соғысқа арнап, түрлі адам айтса сенгісіз оқиғалардың куәгері болған. «Бірде жаудың 60 танкісі шекарадан өтіп кеткені туралы хабар келді. Екі «Катюшаны» дайындап, үш шақырым жер қалғанда танкілерді ату керек болды. Бір «Катюшаның» тізгінінде мен болдым. Оқ жаудырып, 60 танкіден 1 танкі ғана аман қалды», — дейді Жақан Сейсебаев.
17 жасар бозбала болып кеткен Жақан ата нағыз батыр болып ауылына қайта оралды. Отанға оралғаннан кейін ол кісінің басты қуанышы жақындарымен аман-есен қауышқаны еді. Бірақ соғыстан кейін қарапайым отбасының өмірі бал бола қоймады. Тамақ та, киім де жетіспейтін кездер жиі болып тұрған. Ардагер колхозда жұмыс істеп, мал шаруашылығында жасаған, кейініректе 1949 жылдың 1 қаңтарында Ырыс деген арумен отау тігіп, толық отбасыға айналған. Бүгінде Сейсембаевтар отбасында 1 ұл, 3 қыздан 9 немере, 17 шөбере бар.
Ал мақала кейіпкері отбасының қамы үшін 1969 жылы Алматы қаласындағы политехникалық техникумның бухгалтерлік-есеп факультетін бітіріп, Көксу ауданының Алғабас ауылында бухгалтер болып 1 жылдай, сонан соң 25 жыл мал шаруашылығында ферма меңгерушісі, үш жылдай ревизор болып қызмет еткен. Қалтқысыз қызметінің жемісін 1985 жылы зейнеткерлікке шыққанда көре бастаған.
Ол кісінің дәл бүгінге дейін алған марапаттарында шек жоқ деп айта аламыз. Оның дәлелі ретінде кеудесінде ине шаншыр орын қалмай тұрған фотосын көрсеттік. Ол кісінің айтуынша, мұндай киімнің өзін көтеріп жүру үлкен күш дейді.
Жоғарыда атап кеткеніміздей, Жақан ата 1925 жылы туылған болса балалық шағынан-ақ тағдыр тауқыметін аз тартқан жан емес. «Біз ойын баласы болсақ та ашаршылықты көрдік, одан кейін соғысқа да бардық. Келгеннен кейін жан бақтық. Қазіргі заман деген табылмайтын заман ғой. Тіпті дастарханға қасық қоятын орын жоқ. Бәрі бар. Мен соғыстан келгенде халық нан дегенді де ұмытқан. Құр арпа мен бидай жейтін аштықты басу үшін. Қазір табылмайтын өмір, табылмайтын заман. Заманымыз тыныш. Әр уақытта бейбітшілікте өмір сүрейік. Аты жаман соғыс жоламасын», — деген лебізін айтты 100 жасаған ата.
Міне ғасырлық ғұмырында ердің басына нендей күн тумайды дегендей, өздерінің тер төгіп жеткен жеңісінің арқасында тәуелсіздікке жеткен күнді де көрді. Кең байтақ еліміздің сіз бен біздердің болашағымыз үшін осындай арда азаматтардың ерлігі баршаға үлгі. Мұның бәріне төтеп бере білген ол кісінің төзімі темірдей екен деп ойлап қоямын ішімнен. Дәл бүгінде мұндай қаһарман азаматтарымыз қоғамда жоқтың қасы. Қарты бар үйде қазына бар деген тәмсілді барша облыс тұрғындарына бағыттап, осындай ардагерлерімізбен мақтануымыз қажет дейміз. Оларды бар кезінде бағалауды ұмытпайық дегім келеді. Биылғы Жеңістің 80 жылдығын тек сіздердей батырларымыздың арқасында тойламақпыз. Мерейлі 100 жасыңыз құтты болсын!

Гүлнұр ЕРМҰХАНҚЫЗЫ