ҚАЛА ҚОҚЫСЫН КІМ ЖИНАЙДЫ?

Қалада күн сайын қаншама жұмыс атқарылып жататынын көпшілігіміз байқамаймыз. Әсіресе тұрмыстық қалдықты жинау мен тасымалдау сырт көзге қарапайым көрінгенімен, үлкен еңбекті талап ететін жұмыс.

Таң атпай аула-ауланы аралап өтетін қоқыс машиналары, қоғамдық орындардағы қоқыс жәшіктерін босатып шығатын жұмысшылар, қалдықтарды белгілі орынға жеткізетін мамандар бәрі қаланың тазалығы мен жайлылығын қамтамасыз ету үшін еңбек етеді. Біз үшін үйден шыққан бір пакет қоқыс ғайып болғандай көрінуі мүмкін, алайда оның ар жағында бірнеше ұйымның жоспарлы жұмысы жатыр. Осы күнделікті процестің қалай жүретінін, қоқыс қайда, қалай және кімдер арқылы тасымалданатынын түсіну үшін қалалық тұрғын-үй коммуналдық шаруашылық бөліміне бірқатар сауал жолдап, көкейде тұрған сұраққа жауап алдық.
— Қала аумағында жер үйлер мен көпқабатты тұрғын үйлердің тұрмыстық қалдықтарын кімдер тасымалдайды? Оны қай жаққа апарып төгеді?
— Қаладағы көпқабатты тұрғын үйлердің тұрмыстық қалдықтарын арнайы лицензиясы бар «Жаңа Сана» ЖШС шығарады. Бұл ұйым бірнеше жыл аралағында Талдықорғанның коммуналдық жүйесімен бірлесіп жұмыс істеп келеді. Көпқабатты үйлердің ауласында орналасқан контейнердегі қалдықтарды белгіленген кесте бойынша жинап әкетеді. Тұрғындардың ыңғайына қарай арнайы көліктер күннің белгілі бір уақытында қатынап, аумақ тазалығының сақталуына жауап береді. Жиналған барлық қалдық қала сыртындағы Талдықорған-Үштөбе тас жолының 10-шы шақырымында орналасқан санитарлық полигонға жеткізіледі. Ол экологиялық талаптарға сай жабдықталған арнайы аймақ. Полигонда қалдықтарды көму, сұрыптау және өңдеу жұмыстары санитарлық нормаларға сәйкес жүргізіледі. Мұндай орталық қаланың экологиялық қауіпсіздігін сақтауға, қоршаған ортаның ластануын болдырмауға арналған.
Жалпы, тұрмыстық қалдықтарды уақытылы шығару — қаланың санитарлық жағдайының басты көрсеткішінің бірі. Сол себепті аталған ұйымдар күнделікті жұмысты жүйелі жүргізіп, қаланың тазалығы мен тұрғындардың өмір сүру сапасын жақсартуға ықпал етіп отыр.
— Қоғамдық орындардағы қоқыс шығару жиілігі қанша уақытта жасалады?
— Қоғамдық орындардағы тазалыққа да ерекше көңіл бөлінеді. Алаңдар, демалыс саябақтары, аялдамалар, орталық көшелер мен адамдар көп жиналатын аумақтарда орнатылған қоқыс жәшіктері күніне 1 рет, яғни аптасына 7 рет тұрақты түрде тазартылып тұрады. Бұл — қаланың санитарлық жағдайын жақсартуға бағытталған маңызды шаралардың бірі.
Арнайы қызметкерлер таңертең немесе күннің бірінші жартысында қоғамдық орындарды аралап, жәшіктердегі қалдықты жинап, оларды арнайы көліктерге тиеп әкетеді. Бұл процесс күн сайын қайталанатындықтан, қоқыс жиналып қалмайды, жағымсыз иіс болмайды. Ал аумақтардың жалпы көрінісі үнемі таза әрі реттелген күйде сақталады.
Сонымен қатар, мереке күндері немесе адамдар ерекше көп жиналатын іс-шаралар кезінде қоқыс шығару жиілігі арттырылуы мүмкін. Қызметкерлер жедел түрде жұмыс істеп, қоғамдық орындардың тазалығын қамтамасыз етеді.
Мұндай жүйелі жұмыс қала мәдениетін қалыптастыруға, тұрғындардың өз ортасына деген жауапкершілігін арттыруға және экологиялық жағдайды жақсартуға үлкен үлес қосады.
— Қалдықтарды тасымалдайтын компанияларда жыл сайын тендер ойнатыла ма? Олардың қызмет көрсету сапасын қалай анықтайсыздар?
— ҚР Экологиялық кодексінің 367-бабында коммуналдық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға және залалсыздандыруға қойылатын талаптар нақты көрсетілген. Осы бапқа сүйене отырып, Талдықорған қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімі қала аумағынан коммуналдық қалдықтарды шығаратын ұйымды анықтау үшін арнайы конкурс жариялаған. Бұл конкурс – қызметті сапалы көрсететін, қажетті техникасы мен мүмкіндігі бар мекемені таңдаудың заңды тетігі.
Өткен конкурстың нәтижесі бойынша «Жаңа-Сана» ЖШС үздік деп танылып, жеңімпаз атанды. Осыған байланысты 2023 жылғы 25 қарашада тараптар арасында №ЖС/04-23/3 нөмірлі шарт жасалды. Аталған келісімшартқа сәйкес, «Жаңа-Сана» көпқабатты тұрғын үйлердің аулаларынан коммуналдық қалдықтарды бекітілген тариф бойынша шығару міндетін өз мойнына алған.
Бұл қызметтің тағы бір ерекшелігі — оған бюджет тарапынан қаржы бөлінбейді. Яғни, қалдықтарды шығару жұмысы толықтай тұрғындардың төлейтін төлемақысы арқылы жүзеге асады. Тариф көлемі мен қызмет көрсету тәртібі заңға сәйкес бекітіліп, бақылауда ұсталады.
Осының барлығы қаланың тазалығын жүйелі түрде қамтамасыз етуге, қызмет көрсетуші ұйымның жауапкершілігін арттыруға және коммуналдық қалдықтарды басқару ісін реттеуге бағытталған.
— Қоқыс шығарумен айналысатын ұйымдарда қанша қызметкер жұмыс жасайды? Олар толықтай техникамен қамтылған ба?
— Қаланың санитарлық жағдайын қамтамасыз етуге тартылған ұйымдар мен кәсіпкерлердің жұмыс көлемі де аз емес. Бүгінде «Жаңа-Сана» ЖШС өз мүмкіндігін барынша пайдаланып, қалалық аймақтың тазалығына жауапты негізгі оператор ретінде қызмет атқарып отыр. Қазіргі таңда серіктестікте 47 қызметкер тұрақты түрде еңбек етеді. Олардың қатарында – жүргізушілер, жүк тиеушілер, техникалық қызметкерлер және диспетчерлік бөлім мамандары бар. Әр жұмысшы қалалық ортадағы тазалықтың сақталуына өз үлесін қосады.
Оған қоса, ұйымның балансында 11 бірлік арнайы техника бар. Бұл техника күнделікті режимде көпқабатты үйлердің аулаларын аралап, контейнерлердегі коммуналдық қалдықты белгіленген кесте бойынша тасымалдайды. Қызметтің тұрақты орындалуы үшін техниканың әрқайсысы жоспарлы түрде тексеріліп, жөндеуден өтіп тұрады.
Қаланы таза ұстауға тек бір ұйым ғана емес, жеке сектордағы басқа да кәсіпкерлер белсенді түрде атсалысады. Қазіргі уақытта 14 жеке кәсіпкер жеке тұрғын үйлерден, кәсіпкерлік нысандардан және шағын мекемелерден тұрмыстық қалдықтарды шығару қызметін көрсетеді. Олар өз тарапынан шамамен 20 адамды жұмыспен қамтып отыр. Әрқайсысында қалдық тасымалдауға арналған арнайы 14 техника бар.
Осының барлығы қала бойынша қоқыс шығару жүйесінің үздіксіз жұмысын қамтамасыз етеді. Әртүрлі ұйымдардың бірлескен еңбегі нәтижесінде Талдықорған қаласының санитарлық жағдайы тұрақты бақылауда болып, қаланың тазалығы күнделікті деңгейде сақталып отырады.
— Қаламызда күніне қанша тонна қоқыс шығарылады?
— Қала аумағынан шығарылатын қоқыс мөлшері жыл мезгіліне қарай айтарлықтай өзгеріп отырады. Әсіресе көктем мен жаз айларында тұрмыстық қалдықтар көлемі көбейетіні байқалады. Бұл кезеңде адамдар үй-жайын реттеп, аула тазалайды. Жөндеу жұмыстары жиілейді, соның салдарынан қалдық көлемі артатыны түсінікті. Ал қыс мезгілінде қалдық мөлшері салыстырмалы түрде азаяды, өйткені тұрғындар көбіне үй ішінде болады және маусымдық қоқыс аз жиналады.
Қазіргі таңда қала бойынша тәулігіне орта есеппен 120 тонна қатты тұрмыстық қалдық шығарылады. Ол жүздеген контей-нердің толып, арнайы техниканың күн сайын бірнеше бағытқа бөлініп, үздіксіз жұмыс істеуін талап ететін үлкен көлем. Қоқыстың осындай ауқымды мөлшерде жиналуы қала халқының тығыздығын, экономикалық белсенділігін және күнделікті тұрмыстық тұтыну деңгейін көрсетеді.
Бұл қалдықтардың барлығы белгіленген кесте бойынша жиналып, арнайы техникамен санитарлық полигонға жеткізіледі. Күнделікті 120 тоннаны уақытында шығарып отыру – қаланың санитарлық жағдайын тұрақты сақтауға мүмкіндік береді. Қызмет көрсетуші ұйымдар осы көрсеткішті орындау үшін техниканың үздіксіз жұмысын, қызметкерлердің жеткілікті болуын және қала аумағының толық қамтылуын қамтамасыз етуде.
— Тұрғындар арасында қоқысты дұрыс тастау мәдениеті қаншалықты қалыптасқан?
— Соңғы жылдары қала аумағында санитарлық мәдениет пен тазалық деңгейі айтарлықтай жақсарғаны байқалады. Әсіресе қаланың орталық бөліктері мен көпқабатты тұрғын үйлер маңы бұрынғыға қарағанда әлдеқайда таза. Контейнерлік алаңдар тәртіпке келтіріліп, қалдықтарды шығару кестесі реттелген соң, аула ішіндегі ретсіз шашылған қоқыс азайып, санитарлық талаптардың сақталуы айқын көрініс беруде.
Тұрғындар арасында да тазалыққа деген көзқарас өзгеріп келеді. Қазір көптеген азамат қоқысты белгіленген контейнерлерге тастау дағдысын қалыптастырған. Бұл — ақпараттық түсіндіру жұмыстарының, тазалық мәдениетін насихаттаудың және қалалық қызметтердің тұрақты жұмысының нәтижесі. Бұрынғыдай контейнер жанына қалдық қалдыру немесе жерге тастап кету жағдайлары едәуір азайды.
Қалада экологиялық мәдениетті нығайтуға бағытталған түрлі бас-тамалар да үлкен рөл атқаруда. «Таза Қазақстан», «Жасыл белдеу», «7 өзен», «Жүгір де тазала» сияқты экологиялық акциялар тұрғындардың қоршаған ортаға деген жауапкершілігін арттырды. Бұл шаралар тек қоқыс жинаумен шектелмей, жалпы экологиялық ойлау деңгейін көтеруге ықпал етіп келеді.
Сонымен қатар, жастар ұйымдары мен волонтерлік топтардың белсенділігі күшейді. Олар өз бастамаларымен саябақтарда, жағалауларда, серуендеу алаңдарында жүйелі түрде тазалық акцияларын өткізіп тұрады. Кейбір топтар өздері тұрақты жауапкершілік алған аумақтарды бақылауда ұстап, қажетті кезде тазалап отырады, — деп аяқтады жауабын мамандар.

ТІЛШІ ТҮЙІНІ

Қорытындылай келе, қаладағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесі жыл санап жетіліп келеді. Қаланың орталық аумақтарында да, көпқабатты үйлер мен жеке секторда да санитарлық талаптардың орындалуы жақсарып, тұрғындардың тазалық мәдениеті нығая түсті. Қызмет көрсетуші ұйымдардың жүйелі жұмысы, арнайы техниканың жеткілікті болуы және күнделікті қоқыс шығару кестесінің сақталуы қаланың жалпы санитарлық ахуалын тұрақты деңгейде ұстап тұр.
Сонымен бірге, «Таза Қазақстан», «Жасыл белдеу», «7 өзен» секілді экологиялық акциялардың және жастар мен волонтерлердің белсенді бастамаларының арқасында қоғамда табиғатты қорғау мәдениеті қалыптасып келеді. Тұрғындардың өз ортасына жауапкершілікпен қарауы — қаланың тазалығы мен эстетикалық келбетінің сақталуына тікелей ықпал етеді.
Жалпы, мемлекеттік мекемелер, жеке ұйымдар және тұрғындардың бірлескен еңбегі нәтижесінде Талдықорған қаласы экологиялық жағынан анағұрлым таза, жайлы және өмір сүруге қолайлы орта қалыптастырып келеді.
P.s: Қала тазалығы — бір күндік немесе бір мекеменің ғана атқарар шаруасы емес. Бұл — әрбір тұрғынның санасынан басталатын, бүкіл қоғамның ортақ мәдениетіне айналуы тиіс үдеріс. Қоқыс жәшігіне дұрыс тасталған әр қалдық, темекі тұқылын аулаларға, жерге тастамау, көшеде жатқан бөтелкені көтеріп контейнерге салу — бәрі де үлкен экологиялық мәдениеттің маңызды бөлшегі.

Қоршаған орта — біздің ортақ үйіміз. Ол қаншалықты таза, жайлы, қауіпсіз болатыны — тек коммуналдық қызметтерге емес, әрқайсымыздың күнделікті әрекетімізге байланысты. Бүгін жасалған ұқыптылық пен жауапкершілік қаланың ертеңгі экологиялық жағдайын айқындайтынын ұмытпайық.