КҮЗ КЕЛСЕ, КҮТІМ КЕРЕК

Күз келсе ауа райының құбылуы мен табиғаттағы өзгерістер адам ағзасына ерекше әсер етеді. Көпшілігіміз бұл уақытта шаршаңқылық, тұмау, суық тию сияқты дерттерге шалдығып, денсаулығымыз сыр беріп жатады. Ауа райының сан құбылуы мен күн сәулесінің азаюы ағзаның қорғаныс қабілетін төмендетіп, түрлі ауруларға бейім етеді. Сондықтан күз айларында денсаулыққа ерекше мән беріп, иммунитетті күшейту маңызды.

Мамандардың айтуынша, бұл маусым — адам ағзасы үшін ерекше кезең. Ауа райының күрт өзгеруі, күннің қысқаруы, күн сәулесінің азаюы адам денесіне әсер етеді. Осы кезеңде ағза біртіндеп суық ауа райына бейімделуге тырысады, бірақ бұл процесс кейде қиындық туғызады. Ағзаның қорғаныс қабілеті төмендеген кезде түрлі ауруларға, әсіресе жұқпалы инфекцияларға қарсы төзімділігі әлсірейді. Сондықтан күзде иммундық жүйені күшейту, дәрумендерге бай тағамдарды тұтыну, жеткілікті демалысқа мән беру маңызды.
Күзде ең жиі кездесетін аурулардың бірі — тұмау мен әртүрлі вирустық инфекциялар. Әсіресе балалар, қарттар, созылмалы аурулары бар тұрғындар бұл дертке бейім келеді. Дәрігерлердің айтуынша, алдын алу шараларының кешіктірілмей жүзеге асырылуы қажет. Ерте кезеңде шара қолданылса, ағзаның ауруға қарсы тұру қабілеті жоғары болады және асқынулардың алдын алуға болады.
Ағзаны аурудан қорғаудың ең тиімді жолдарының бірі — дұрыс тамақтану. Рационға дәруменге бай көкөністер мен жемістерді, табиғи өнімдерді қосу арқылы ағзаны қажетті қоректік заттармен қамтамасыз етуге болады. Сонымен қатар, таза ауада серуендеу, жеткілікті ұйықтау, физикалық белсенділікті арттыру — иммунитетті күшейтудің қарапайым, бірақ маңызды тәсілдері. Бұл әрекеттер ағзаны суыққа бейімдеп, маусымдық ауруларға қарсы тұруға көмектеседі.
Осы мәселелерге байланысты біз Жетісу облысының Денсаулық сақтау басқармасының басшысы Садықов Асқар Маратұлымен жолығып сұхбаттасқан едік.
— Күзде жиі таралатын вирустық аурулардың алдын алу үшін қандай шаралар атқарылып жатыр?
— Аталған жыл мезгілінде ауа райының салқындауына байланысты тұмау, жедел респираторлық вирустық инфекциялар (ЖРВИ), коронавирус және басқа да тыныс жолдары ауруларының таралу қаупі артады. Сол себепті вирустық аурулардың алдын алу бағытында бірқатар профилактикалық шаралар атқарылып жатыр. Негізгі шаралар мыналар:
Денсаулық сақтау саласында — тұмауға қарсы екпе жүргізу, медициналық мекемелердің дайындығын күшейту (+фильтр кабинеттер ұйымдастыру).
Мектеп және балабақшаларда медициналық бақылау және санитарлық-ағарту жұмыстары.
Бұқаралық ақпарат құралдары мен әлеуметтік желілер арқылы тұмау мен ЖРВИ-дің алдын алу жөнінде бейнероликтер мен жадынамалар таралуда.
— Иммунитетті күшейту мақсатында тұрғындарға қандай дәрумендер немесе екпелер ұсынылады?
— Иммунитетті нығайту және маусымдық вирустық инфекциялардан қорғау мақсатында тұрғындарға бірнеше маңызды шаралар ұсынылады. Ең алдымен, тұмауға қарсы екпе — күзде жыл сайын жүргізілетін ең тиімді алдын алу шараларының бірі болып табылады. Бұл екпе ағзаны тұмау вирусына қарсы қорғауға және асқынулардың алдын алуға көмектеседі. Әсіресе балалар, қарт адамдар, жүкті әйелдер және созылмалы аурулары бар тұрғындар үшін тұмауға қарсы вакцинация өте маңызды.
Сонымен қатар, иммундық жүйені күшейту үшін ағзаға қажетті дәрумендер мен минералдарды жеткізу ұсынылады. Мысалы, С дәрумені (лимон, апельсин, болгар бұрышы) ағзаның қорғаныс қабілетін арттырып, инфекцияларға төтеп беруге көмектеседі. D дәрумені (күн сәулесі немесе қосымша препараттар арқылы) сүйек пен бұлшықет жүйесін нығайтып, жалпы иммундық жүйенің жұмысын қолдайды. А және Е дәрумендері (жұмыртқа, сүт өнімдері, жаңғақтар, өсімдік майлары) ағзаның қорғаныс қабілетін күшейтіп, жасушалардың қалпына келуіне ықпал етеді. Сонымен бірге, мырыш пен селенге бай тағамдарды тұтыну да иммундық жүйені қолдаудың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады.
Дегенмен, дәрумендер мен минералдарды қабылдауда дәрігердің кеңесін ұстану қажет, себебі артық мөлшер ағзаға кері әсер етуі мүмкін. Дұрыс тамақтану ғана емес, сондай-ақ жеткілікті ұйықтау, таза ауада серуендеу, физикалық белсенділік және стрессті басқару да иммунитетті нығайтуға үлкен ықпал етеді. Осы кешенді шараларды сақтау арқылы тұрғындар күзгі және қысқы кезеңде вирустық инфекциялардың алдын алуға, жалпы ағзаның қорғаныс қабілетін күшейтуге мүмкіндік алады.
— Жұқпалы аурулардан сақтану үшін мектептер мен балабақшаларда қандай профилактикалық жұмыстар жүргізілуде?
— Жұқпалы аурулардың алдын алу мақсатында мектептер мен балабақшаларда келесі профилактикалық шаралар жүргізілуде:
Санитариялық-гигиеналық тәртіп күшейтілген: кабинеттер мен топтарда күн сайын ылғалды тазалау, желдету, кварцтау жұмыстары тұрақты жүргізіледі. Балаларға қол жуу, жеке гигиенаны сақтау ережелері түсіндіріледі.
Медициналық бақылау ұйымдастырылған: таңертеңгі сүзгі кезінде дене қызуы өлшеніп, ауру белгілері бар балалар оқшауланады. Тұмауға қарсы вакцинация жүргізілуде.
Түсіндіру және ақпараттық жұмыстар: «Денсаулық апта-лығы», «Тұмаудан сақтанайық» сияқты акциялар өткізіліп, балалар мен ата-аналарға жарнамалар таратылуда.
Иммунитетті нығайту шаралары: дәруменге бай тағамдармен қамтамасыз ету, таза ауада серуендеу мен дене шынықтыру сабақтарын өткізу қамтамасыз етілген.
Бұл жұмыстардың барлығы балалардың денсаулығын қорғауға және күзгі-қысқы кезеңде жұқпалы аурулардың таралуын болдырмауға бағытталған.
— Тұрғындарға тегін екпе салдыру мүмкіндігі қарастырылған ба? Егер иә болса, қай емханаларда қолжетімді?
— Иә, тұрғындарға тегін екпе салдыру мүмкіндігі қарастырылған және тұрақты түрде жүзеге асырылып келеді. Қазіргі таңда тұмауға қарсы және басқа да маусымдық жұқпалы аурулардың алдын алу мақсатында екпе егу науқаны белсенді түрде жүргізілуде. Тегін екпелерді облыс бойынша барлық аудандық және қалалық емханаларда салдыруға болады.
Вакцина егу — аурудың алдын алудың ең тиімді тәсілі екенін ұмытпауымыз керек. Әсіресе балалар, жүкті әйелдер, егде жастағы азаматтар және созылмалы аурулары бар тұрғындар екпе алуға ерекше назар аударуы қажет. Сонымен қатар, медициналық қызметкерлер түсіндіру жұмыстарын жүргізіп, екпенің маңызы мен қауіпсіздігі жөнінде ақпарат таратуда. Бұл шаралар жұқпалы аурулардың таралуын азайтып, жалпы халықтың денсаулығын сақтауға ықпал етеді.
— Созылмалы аурулары бар адамдарға қандай арнайы медициналық кеңестер беріледі?
— Күзгі маусымда ауа райының құбылмалы болуы мен вирустық аурулардың көбеюіне байланысты созылмалы аурулары бар азаматтарға арнайы профилактикалық және медициналық кеңестер беріледі.
Атап айтқанда:
Дәрігердің бақылауында болу: науқастарға өз учаскелік дәрігерлерінде немесе бейінді мамандарда уақытылы тексеруден өтіп, емдеу тактикасын нақтылау ұсынылады.
Дәрі-дәрмек қорын қамтамасыз ету: тұрақты қабылданатын препараттарды алдын ала сатып алып, үздіксіз қабылдау маңызды.
Маусымдық вакцинациядан өту: тұмауға және пневмококк инфекциясына қарсы екпелер созылмалы аурулардың асқыну қаупін азайтады.
Ағзаны суықтан қорғау: ауа райына сәйкес киіну, тоңудан және шамадан тыс физикалық жүктемеден сақтану қажет.
Дұрыс тамақтану және өмір салты: дәруменге бай тағамдарды тұтыну, жеткілікті ұйқы мен серуендеу иммунитетті күшейтеді.
ЖРВИ белгілері пайда болған жағдайда өзін-өзі емдеумен айналыспай, бірден медициналық көмекке жүгіну ұсынылады.
Бұл кеңестер созылмалы аурулары бар тұрғындардың денсаулығын сақтап, маусымдық асқынулардың алдын алуға бағытталған.
— Қан қысымы, жүрек-қан тамырлары аурулары жиі күзде асқынатыны белгілі. Бұл бағытта қандай алдын алу шаралары бар?
— Күзде жүрек-қан тамырлары аурулары мен қан қысымы жиі асқынатыны белгілі. Бұл бағытта алдын алу шаралары мыналар:
Дәрігерлік бақылау: қан қысымын тұрақты өлшеу, жоспарлы тексеруден өту, дәрілерді қатаң сақтау;
Тамақтану және өмір салты: тұзды, майлы тағамды азайту, көкөніс пен жеміс көп жеу, таза ауада серуендеу, физикалық белсенділікті сақтау;
Суықтан және күйзелістен сақтау: жылы киіну, ауа райы күрт өзгергенде сыртқа шығуды шектеу, стресс деңгейін бақылау;
Дәрі-дәрмек және дәрумендер: жүрекке пайдалы дәрілер мен дәрумендік кешендерді дәрігер нұсқауымен қабылдау;
Вакцинация: тұмауға қарсы тегін екпе алу, инфекциядан қорғану керек.
— Асқар мырза берген кеңесіңізге рахмет! Ісіңізге сәттілік тілейміз!
Садықов Асқар Маратұлының айтуынша, денсаулықты сақтау әр адамның өз жауапкершілігі. Күзде ағзаға дұрыс күтім жасау, иммунитетті қолдау және про-филактикалық шараларды орындау арқылы жұқпалы аурулардың алдын алу мүмкіндігі жоғары болады. Бұл шаралар тұрғындардың денсаулығын қорғауға, ауыр асқынулардың алдын алуға және жалпы халықтың өмір сапасын арттыруға бағытталған.
Күз мезгілі — адам ағзасы үшін сын кезеңдерінің бірі. Бұл уақытта табиғат қана емес, біздің денсаулығымыз да өзгерістерге бейімделеді. Дұрыс тамақтану, белсенді өмір салтын ұстану, жеке гигиенаны сақтау және профилактикалық екпелерден уақытылы өту маусымдық аурулардың алдын алудың ең тиімді жолдары.
Жетісу облысының Денсаулық сақтау басқармасы тарапынан жүргізіліп жатқан кешенді шаралар — тұрғындардың денсаулығын қорғауға, жұқпалы аурулардың таралуын болдырмауға және жалпы халықтың өмір сапасын арттыруға бағытталған.

P.S. Денсаулық — адам үшін ең қымбат әрі бағалы байлық. Ауа райының өзгеруі, салқын жел мен күннің қысқаруы ағзаға қосымша жүктеме түсіреді. Сондықтан оған ерекше қамқорлық қажет. Әркім өз денсаулығына назар аударып, дұрыс тамақтанып, жеткілікті демалып, физикалық белсенділікті ұстанса, көптеген аурулардың алдын алуға болады. Сонымен қатар, уақытылы медициналық тексеруден өту, дәрігер кеңесін тыңдау және профилактикалық екпелерді дер кезінде алу — өзіңіз бен жақындарыңыздың амандығын қамтамасыз етудің сенімді жолы. Денсаулыққа көңіл бөлу тек қыс мезгілінде емес, өмір бойы маңызды екенін есте сақтайық, оқырман!

Нұрила НҰРБОЛҚЫЗЫ

«Алатау»